Eğitim ve Psikoloji Sözlüğü

Fazla eceleci; atılgan. “Atak” deyince günlük dilde bundan, “etkin, kendiliğinden davranan, doğaldoğal, canlı, atılgan çocukçocuk ya da yetişkinyetişkin” anlaşılıyor. Atak, bir de olumsuz bir davranışdavranış biçimini anlatmak için kullanılıyor. Bu anlamıyla atak (impulsive), “içtepisel, tepkisel” davranışı dile getiriyor. Bu anlamda atak, nedenneden-sonuç bağlantısı kuramadan, tehlikeli sonuçları düşünmeksizin eyleme geçiyor. Atak çocukta okumaOkuma yazma güçlüğü, zamanı iyi kullanmayı öğrenememe sorunu da bulunabiliyor. Ataklıkataklık, sözelsözel ve eylemsel biçimlerde görülüyor. Sözel ataklıkataklıksözel ataklıkataklık, sıklıkla sözsöz kesme, soruyu tam dinlemeden yanıtlama; eylemsel ataklıkataklık ise, sonucunu düşünmeden eyleme geçmegeçme biçiminde ortaya çıkıyor. Atak çocukçocukatak çocukçocuk da hiperaktif çocukçocuk gibi dikkatini toplamada güçlük çekiyor. Dikkatdikkat toplamada en güçlü etkenetken, konuya duyulan ilgidir. Dikkatdikkat toplamada, çevreden gelen uyaranlar da önem taşıyor. Reklamlarda olduğu gibi, kimi nesne ya da konu üzerine, istemeden de dikkatdikkat çekilebiliyor. Önemli olan, dikkati isteyerek bir konu üzerinde toplayabilmektir. Atak çocuklar, sürekli huzursuzluk duyuyorlar; evde ve okulda, üzerinde düşünmeden, konunun çözümüne ilişkin bir plan yapmadan, hemen her işe aşırıaşırı bir istekle atılıyorlar. Bir baskı ile karşılaştıklarında da ölçüsüz tepkitepki gösteriyorlar. Bu çocuklar, zekâzekâ ve başarıbaşarı testlerinde, zekâzekâ yönünden kendi düzeyinde olan çocuklardan daha düşük puanPuan alıyorlar. Çünkü testlerin açıklamalarını anlamada, kendini denetlemede güçlük çekiyorlar. Zekâ testizekâ testi uygulanmadan önce, testtest ve testin yönergesi kendilerine iyice açıklanınca, bu çocukların zekâzekâ bölümleri yükseliyor. Erken yaşlarda eğitimeğitim verilmeye başlandığında bunlar, sorunu tanımayı ve sorunsorun üzerinde çalışmayı öğrenebiliyorlar. Normalnormal çocukların 2. sınıftan başlayarak başardıkları dürtüdürtü denetimini atak çocuklar, daha sonraki sınıflarda da başaramıyorlar. Ataklıkataklık, aşırıaşırı etkinliğin en dirençli belirtisi olması ve erişkinerişkin yaşama uzanarak toplumsal kurallara aykırı (antisosyal) davranışlara yol açması nedeniyle de önem taşıyor. Atak çocuğun başarılı olması isteniyorsa, bu çocukçocuk, erken yaşlardan başlanarak desteklenmeli, konulara karşı ilgisi uyandırılmaya çalışılmalıdır. Onun kendi kendine kararKarar vermesine, ödevlerini kendisinin yapmasına fırsat verilmeli, ortamortam hazırlanmalıdır. Görüldüğü gibi ataklıkataklık, aşırı etkinliketkinlik ve dikkatdikkat eksikliğiaşırı etkinliketkinlik ve dikkatdikkat eksikliği düzeyinde bir bozukluk değildir; düzenli ve sürekli bir eğitimle olumlu eylemlere dönüştürülebilecek bir aşırıaşırı etkinliktir. Bkz. ataklık.