Eğitim ve Psikoloji Sözlüğü

Beyindeki yıkımın yol açtığı hareketHareket yetersizliği. Beyinsel kötürümlükbeyinsel kötürümlük, beynin hareketleri denetleyen merkezinde, genellikle çocuklukçocukluk döneminde ortaya çıkan bozukluklardan kaynaklanıyor. FelçFelç, hareketlerde zayıflık, eşgüdümeşgüdüm bozukluğu ya da başka bir devimsel işlevişlev bozukluğu olarak beliriyor ve buna ek olarak algıalgı, öğrenmeöğrenme, konuşma, davranışdavranış bozuklukları gibi ruhsalruhsal ya da zihinselzihinsel öğeleri de içeriyor. Olayın hem organik hem de eğitimsel yanı olduğundan, tedavide disiplinler arası işbirliğiişbirliği gerekiyor. Beyinsel kötürümlüğe yol açan nedenler : (1) Doğumdoğum Öncesiyle İlgili Nedenler: Bu nedenler, kalıtsalkalıtsal ya da çevresel olabiliyor. Dölütün yeterli oksijen alamaması, anne metabolizmasının bozukluğu, Rh etkeniRh etkeni, eşin (plasentanın) anneden zamanından önce ayrılması, annenin aşırıaşırı kansız olması gibi çevresel etkenelerle başka kalıtsalkalıtsal bozukluklar, beyinde yıkıma yol açabiliyor. (2) Doğumla İlgili Nedenler: Çocuğun ters doğması, göbek bağının boyuna dolanması yüzünden bebeğin oksijen alamaması ve çeşitli darbeler, beyinbeyin yıkımına nedenneden olabiliyor. (3) Doğumdoğum Sonrasıyla İlgili Nedenler: Menenjitmenenjit gibi bir hastalık; karbonmonoksit zehirlenmesi gibi bir zehirlenme ve kazalar, bu nedenler arasında sayılıyor. Beyinsel kötürümlükbeyinsel kötürümlük, çeşitli biçimlerde sınıflandırılmakla birlikte, çoğunlukla hareketHareket bozukluğunun tipine ve bedenin etkilenen bölgesine göre sınıflama yapılıyor. HareketHareket Bozukluğunun Tipine Göre Şöyle Bir Sınıflandırmasınıflandırma Yapılıyor: (1) Spastikspastik Tiptip (spasticspastic typetype; spasticity): Buna beyinbeyin kabuğunun hareketleri denetleyen bölgesinde ya da pramidal bölgede bulunan bir yıkım ya da yapısal bozuklukyapısal bozukluk nedenneden oluyor. Yıkımın genişliğine bağlı olarak yalnızca bir el, bir ayak, bir kol; bütün kol ve ayaklar; hatta bütün bedenbeden etkilenebiliyor. Bu tipte büzülme ve kasılmayı sağlayan kaslar arasındaki dengedenge bozuk olduğundan kaslar, çoğu kez sürekli gergin oluyor. Bu nedenle bedenin etkilenen kısmında birdenbire ve istemsiz hareketler görülüyor. (2) Atetoyit Tiptipatetoyit tiptip (athetoid typetype; athetoisis): Bu tipin ortaya çıkmasına, önön beyinde ya da beynin iç orta bölümündeki yıkım ya da yapısal bozuklukyapısal bozukluk yol açıyor. Bu tipte çocukların yüz kaslarında; baş, kol ve bacaklarında istemsiz hareketler görülüyor. Bu çocuklar, ritmik ve düzenli hareketHareket edemiyorlar. Sallanarak, sendeleyerek, kavis çizerek yürüyorlar. Ancak, bu duruş biçimini uzun süre koruyamıyorlar. Uykuda görülmemesine karşın, duygusalduygusal tansiyonları arttığında, istemsiz hareketlerin sıklığı ve şiddeti de artıyor. (3) Ataksik Tiptipataksik tiptip (ataxic typetype; ataxiaataxia): Bu tipin belirmesi, bedenselBedensel dengeyi ve kassal eşgüdümü denetleyen beyincikteki bir yıkımdan kaynaklanıyor. Düzensiz hareketler, paytak yürüme, yürürken ayağını normalden daha yükseğe kaldırma, sık sık düşme ve sözlerde eşgüdümeşgüdüm bozukluğu, bu tipte görülen belli başlı bozukluklardır. (4) Tremorlu Tiptiptremorlu tiptip (tremortremor) Bu tipte görülen bozukluk, daha önce sözü edilen tiplerde görülenlerden daha hafif bir bozukluktur. Yıkım, athetoisisteki gibi promidal bölgenin dışındadır. Bedende birbirine karşıt görevleri olan kasların istemistem dışı kasılmalarının yol açtığı düzensiz titremeler görülüyor. Bu tipler, bağırarak konuşuyorlar. (5) Rijit Tiptip (rigidityrigidity): Bu tipin ortaya çıkmasına, pramidal bölgenin dışındaki bir yıkım nedenneden oluyor. Bu tipte zekâ geriliğizekâ geriliği, oldukça yaygındır. Bunlarda hareketHareket oldukça azalmıştır. beyinbeyin travması Bkz. organsal beyinbeyin bozuklukları.