Eğitim ve Psikoloji Sözlüğü

Ölçmeölçme aracının ölçmeyi amaçladığı özelliği, başka özelliklerle karıştırmadan, doğru biçimde ölçmeölçme derecesi. Örneğin, uzunluk ölçmek için geliştirilmiş olan metre ile ağırlık ölçülemez. Metrenin amacı, uzunluk ölçmektir. Bir ölçmeölçme aracının geçerliği, mantıksal ve görgülgörgül yollarla belirleniyor. Alanın uzmanı, araştırmaaraştırma yapmadan da testin içermesi gerekenlerle testi karşılaştırabiliyor. Bu amaçla birden çok yargıcı seçiliyor ve onların ortalamaları alınıyor. Görgülgörgül yolla araştırmaaraştırma yaparak geçerliğin saptanması, daha olumlu sonuç veriyor. Kullanım amacına göre, bir ölçmeölçme aracında bulunması gereken üç tür geçerlikgeçerlik şunlardır: (1) Kapsam geçerliğikapsam geçerliği: Bu geçerlikgeçerlik, bir ölçmeölçme aracının, ilgilenilen davranışdavranış alanına giren davranışları ne aşamada içerdiğini belirtiyor. Bilgibilgi ve başarıbaşarı testlerinde daha çok, kapsam geçerliğikapsam geçerliği aranıyor. Kapsam geçerliğikapsam geçerliği için genellikle testtest maddelerine bakılarak kararKarar veriliyor. Maddelerin, ilgilenilen davranışdavranış evrenini en iyi biçimde örneklemesi bekleniyor. Bunun sağlanması için belirtke tablosubelirtke tablosu hazırlanıyor. Belirtke tablosunda, özenli bir çalışmaçalışma ile ölçülmek istenen hedefhedef davranışın ana konuları belirleniyor. Bu geçerlikgeçerlik, daha çok, mantıksal yolla ortaya konuluyor. (2) Ölçütölçüt Ölçütölçüt bağıntılı geçerlikgeçerlik: Bu geçerliğin sağlanması için, sözsöz konusu davranışdavranış ya da özelliğin ölçütü olarak kabul edilen değişkenle testtest karşılaştırılıyor. Bir testin, ölçütölçüt Ölçütölçüt olarak alınan başka bir testle tutarlılığına bakılıyor. Zekâzekâ ve akademikakademik yeterlilik testleri ve ilgiilgi testleri için genellikle ölçütölçüt bağıntılı geçerlikgeçerlik kullanılıyor. Ölçmeölçme, gelecekteki başka bir alana ve zamana yönelik bir kestirimde bulunmak için yapılıyorsa o zamanzaman, yordama geçerliğine bakılması gerekiyor. Ölçmeölçme, şimdiki döneme yönelikse, hem-zamanzaman geçerliğine bakılıyor. Bunda, ölçmeölçme de ölçütle ilgili sonuçlar da bir arada değerlendiriliyor ya da ölçme işlemiölçme işlemi sırasında, hazır olan ölçüte bakılıyor. Örneğin, üniversiteÜniversite sınavındaki başarıyla lise son sınıftaki başarıbaşarı karşılaştırılıyor. Yordama geçerliğinde istatistiksel teknikteknik olarak, gerilemegerileme (regressionregression) kullanılıyor. ÜniversiteÜniversite giriş sınavlarında karşılaşılan durumdurum, ölçmeölçme aracıyla elde edilen sonuçla bireylerin geleceğinin yordanmasıdır. İyi puanPuan alanalan öğrencinin, üniversitede başarılı olacağı yordanıyor. Bu nedenle ölçmeölçme aracıyla elde edilen sonuç, sonradanSonradan elde edilen ve ölçütölçüt olarak kabul edilen bir sonuçla karşılaştırılarak bulunan korelasyon katsayısıkorelasyon katsayısı, o testin yordama geçerliğini vermiş oluyor. Ancak, ölçütte uygunlukuygunluk, yansızlıkyansızlık, güvenirlikgüvenirlik ve kolay elde edilebilirlik özelliklerinin aranması gerekiyor. (3) Yapıyapı geçerliği: Bu geçerliğin amacı, ölçmeölçme aracının hangi davranışı, hangi özellikleri ve nitelikleri ölçtüğünü; bunların ölçülmesinde testteki kavramKavram ve yapımların etkililik derecesinin ne olduğunu ortaya çıkarmaktır. Yapıyapı geçerliliğinin belirlenmesi, bir tür, kuramın denetlenmesi; kuramKuram geliştirmek demektir. O nedenle, kurama ilişkin hangi denencelerin (hipotezlerin) kurulacağına kararKarar veriliyor ve bu denenceleri testtest etmek için veriveri toplanıyor. Sonuçta da kuramın toplanan verileri açıklamak için yeterli olup olmadığı yordanıyor. Veriler kuramla çeliştiğinde, ya testin yorumlanma biçiminin değiştirilmesi ya kuramın yeniden düzenlenmesi ya da tümden reddedilmesi gerekiyor. Görgülgörgül yolla yapılmakta olan yapıyapı geçerliği işlemi, uygun bir ölçütölçüt bulunamadığı ya da tek bir ölçütün uygulanamayacağı durumda, uygun bir teknikteknik olarak görülüyor. Ancak, bir testle ilgili ölçütölçüt bağıntılı geçerlikgeçerlik bilgisi yoksa o testtest, yalnızca deneysel kabul ediliyor. Yapıyapı geçerliği; sorular, grupgrup farkları ve başka değişkenlerin testtest üzerindeki etkisi araştırılıp testle öbür testler arasındaki korelasyonlara ve iç korelasyonlara bakılarak ve faktör analiziFaktör Analizi yapılarak belirleniyor. Bir testi daha da kullanışlı yapmak için, o testin geçerliğine ilişkin, her üç geçerlikle ilgili bilgibilgi toplanmalıdır. “Ölçmeölçme aracıyla ölçütölçüt arasındaki korelasyonKorelasyon” demek olan geçerlik katsayısıgeçerlik katsayısı yüksek olmalıdır. Bkz. güvenirlik.