Eğitim ve Psikoloji Sözlüğü

Cattell’e göre, akışkan zekânın değişik alanlara uygulanmasıyla edinilen çeşitli bilgibilgi, beceribeceri ve stratejilerden oluşan bir bilgibilgi dağarcığı. Belsky, bu bilgibilgi dağarcığını “kişinin içinde yaşadığı kültürün içeriğini öğrenmeöğrenme derecesi” olarak niteliyor. Kristalleşmiş zekânın, deneyimdeneyim ve eğitimle yakından ilişkisi bulunuyor. Yaşla birlikte azalan akışkan zekânın tersine kristalleşmiş zekâzekâkristalleşmiş zekâzekâ, yaşla birlikte artıyor. WAISWAIS gibi ölçeklerin sözelsözel alt bölümlerinin çoğu, kristalleşmiş zekâyı ölçmeyi amaçlıyor. Yaşlanmayla; yaşlanmanın zekâzekâ ve bilişsel yetiler üzerindeki etkileriyle ilgili araştırmalarda önemli bir etkenetken olarak ortaya çıktığı için, psikologlar, kristalleşmiş zekâyı önemsiyorlar. Zekânın yaşla birlikte azalıp azalmadığı, tartışmalıdır. Öyle de olsa, deneyime ve öğrenmeye dayalı olması nedeniyle kristalleşmiş zekânın zamanzaman içinde bir ölçüde kararlığını koruduğu kabul ediliyor. Buna karşılık, bilgiden çok edimedim, hız gerektiren işlerde etkili olan akışkan zekânın ise, zamanla zayıfladığı düşünülüyor. Bkz. zekâ.