Eğitim ve Psikoloji Sözlüğü

Öğrencinin bulunduğu sınıfta yeterliliğini kanıtlaması ve başarılı sayılması için alması zorunlu en az notu alamaması ve kendisinden beklenen toplumsal uyumu gösterememesi. Öğrencinin başarısı, değişik ölçmeölçme ve değerlendirmedeğerlendirme yöntemyöntem ve teknikleriyle belirleniyor. Öğrenimin her aşamasında ortaya çıkabilen bu önemli sorunsorun aileaile, okulokul ve giderek toplumla ilgili birçok nedenden kaynaklanıyor dilek düzeyinin düşüklüğü, düzenli ve verimli çalışmaçalışmaverimli çalışmaçalışma alışkanlığının kazanılmamış olması, kötüKötü alışkanlıklar gibi çocuğun kişilikkişilik gelişimindeki eksiklik ve aksaklıklar, bunların başında geliyor. Bunlara çoğu kez, anne-baba-çocukçocuk ilişkilerindeki olumsuzluklar yol açıyor. Okulda Başarısızlık Nedenleri: Bu nedenlerin başlıcaları ile bunları giderme yolları şöyle sıralanıyor: (1) Ailesine aşırıaşırı bağımlı çocukçocukbağımlı çocukçocuk ve ergenler, okula ve derslere uyumda güçlük çekiyorlar. Çocuğuna aşırıaşırı bağımlı annelerle çocukçocuk arasında oluşan kısır döngü, kaygıkaygı yaşanmasına yol açıyor. ÖzgüvenÖzgüven zayıflığı ve yaşanan kaygıkaygı nedeniyle çocukçocuk, gerektiği kadar çalışamıyor. Sonuçta, öğrenemediği için okula karşı gittikçe artan bir korkukorku geliştiriyor. Bu korkukorku, onun çalışmaçalışma isteğini büsbütün azaltıyor. Bunun giderilmesi, özgüvensizliğin ortadan kaldırılması ve bağımlılığın bağımsızlığa dönüştürülmesi gibi zor bir işin başarılmasına bağlıdır. İyi ilişkiler içinde olan ailede anlayışlı davranılan, sorunlarına ilgiilgi gösterilen, başarısızlıkları anlayışla karşılanan çocukçocuk ve gençler, anlayışanlayış ve ilgiilgi görmeyen, suçlanan çocukçocuk ve gençlerden daha başarılı oluyorlar. (2) Zekâzekâ gerilikleri, nevrotikNevrotik durumlar, ruhsal bozukluklarruhsal bozukluklar ve ergenlikergenlik bunalımları, bir başka başarısızlık nedenidir. İlköğretimin birinci kademesindeki öğrencilerin yüzde birinde zekâ geriliğizekâ geriliği; yüzde 2-3’ünde de geç ve güç okumaOkuma görülüyor. Çocukçocuk ve gençleri, yeteneklerinin üstünde bir başarıya zorlayan aşırıaşırı titiz ve kaygılı anne babalar, çocuklarında sürekli olarak başarılı ve önde olma kaygısı yaratarak, onların çalışmaçalışma, öğrenmeöğrenme ve başarılı olmalarını güçleştiriyorlar. Başarısızlığın çocukta oluşturduğu tedirginliktedirginlik, sıkıntısıkıntı, eksiklik duygusueksiklik duygusu, hem çocuğu hem de onun ailesini sarsıyor. Bu olumsuz sonuç, ayrıca, büyük boyutlarda insan gücü ve maddesel güç yitimine yol açıyor. Çocukçocuk ve gençleri, yeteneklerinin üstünde bir başarıya zorlayan aşırıaşırı titiz ve kaygılı anne babalar, çocuklarında sürekli olarak başarılı ve önde olma kaygısı yaratarak, onların çalışmaçalışma, öğrenmeöğrenme ve başarılı olmalarını güçleştiriyorlar. Başarısızlığın çocukta oluşturduğu tedirginliktedirginlik, sıkıntısıkıntı, eksiklik duygusueksiklik duygusu, hem çocuğu hem de onun ailesini sarsıyor. Bu olumsuz sonuç, ayrıca, büyük boyutlarda insan gücü ve maddesel güç yitimine yol açıyor. (3) Üstün zekâlı çocukçocuk ve gençlerde de başarısızlık görülebiliyor. Bulundukları ev ve okulokul ortamın tekdüzeliği, yaşadıkları aileaile içi anlaşmazlıklar; kıskançlıkkıskançlık, dengedenge ve düzendüzen bozuklukları, aşırıaşırı duyarlı ve çabuk öğrenen gençlerde kimi nevrozların oluşmasına yol açıyor. Bu ruhsalruhsal bozukluklarla ilgili ilk belirtiler, başarısızlık, uyumsuzlukUyumsuzluk ve korkukorku biçiminde ortaya çıkıyor. O nedenle başarılı bir gençte bu tür belirtiler görülür görülmez, soruna eğilmek ve onu çözmek gerekiyor. (4) Uyarıcıuyarıcı ya da uyuşturucu madde kullanımımadde kullanımı, bir başka başarısızlık nedenini oluşturuyor. Esraresrar, amfetamin gibi maddeler, ruhsal tedirginliktedirginlikruhsal tedirginliktedirginlik, ilgisizlikilgisizlik, durgunluk yaratarak çocukçocuk ve gencin çalışmaçalışma gücünü ve başarma isteğini azaltıyor. O nedenle aileaile ve okulun önemli görevlerinden biri de çocukçocuk ve gençlerde bu tür eğilimlerin bulunup bulunmadığını yakından izlemek ve bu eğilimleri, alışkanlığa dönüşmeden önlenmektir. (5) BedenselBedensel değişimler de çocukçocuk ve gençte başarısızlığa yol açan duygusalduygusal sorunlar yaratabiliyor. Bu tür nedenlerin başarısızlığa yol açmasını önlemek için, başarısız çocukçocuk ve genç üzerinde önce, bedenselBedensel değişimlerin sıkıntısıkıntı, huzursuzluk, güvensizlikgüvensizlik, çekingenlikçekingenlik yaratıp yaratmadığı araştırılmalıdır. Gencin ruhsalruhsal durumu göz önünde tutulmadan yapılacak bir müdahaleMüdahale ve destek, fazla bir yarar sağlamıyor. (6) Öğrencinin cinselcinsel yayınlarla aşırıaşırı ilgilenmesi, duygularının sömürülmeye elverişli olduğu yaşlarda düşüncedüşünce alanını daraltıp kısırlaştırabiliyor ve onun için çalışmaçalışma, başarma ve sınıfsınıf geçmeyi bir amaçamaç olmaktan çıkarabiliyor. Bu nedeni ortadan kaldırmak amacıyla okulokul ve aileaile, işbirliğiişbirliği yaparak ergenin enerjisini ilgiilgi ve yeteneğine uygun bir sanatsanat ya da sporspor etkinliğinde kullanmasına yardımcı olmaları gerekiyor. (7) Ergen, belleğe, düşünmeye dayanan, sürekli ve yorucu bir çabaçaba isteyen işlerden kaçıyor. Kolay inanan, kolay bağlanan, çabuk seven, kolay kopan bir kişi olarak onun düşlerini daha çok, çabuk ve kısa yoldan tanınma, öne geçmegeçme, her fırsatta kendini gösterme istekleri süslüyor. Bu özellikleri unutulmadan kendisine anlayışlı davranıldığında, kendisiyle sağlıklı ve bilinçli bir iletişimiletişim kurulduğunda onun, bu sorunları büyük oranda çözmesi kolaylaştırılabiliyor. Bu eğilimeğilim ve sorunların yanı sıra ergenin önemli bir başka amacı da bağımsız bir kişilikkişilik kazanmak, kendi kişiliğini onaylatmaktır. Ancak kimi gençler, bu amaca ancak büyük bir çabaçaba göstererek ulaşabilecekken, bağımsızlığı bahane ederek sorumluluksorumluluk yüklenmekten kaçınıyor; ders çalışmayı, başarıyı gözlerinde anlamsızlaştırmaya yöneliyor ve sonuçta amaçsız, avare bir yaşantıya sığınıyorlar. Genç, böyle bir çıkmazdan kurtulmak için içten bir yardıma gereksinimgereksinim duyuyor. Küçük sınıflarda aileaile zoruyla üstün başarıbaşarı göstermiş olan kimi gençler, ergenlikergenlik dönemiyle başlayan bağımsızlıkbağımsızlık eğilimlerinin sonucu olarak, o aşırıaşırı çalışmanın verdiği sıkıntısıkıntı ve tedirginliğin de etkisiyle, çalışmayı bırakıyor ve sonuçta başarısız duruma düşüyorlar. Anne babanın bir türlü anlamanlam veremediği bu durumdan genci kurtarmak için, kendisine yanlışını kavratacak bilinçli bir yardım yapılarak onun doğru yolu görmesini sağlamak gerekiyor. (8) Lise ve yükseköğretimin son sınıflarında duyulan gelecek kaygısıgelecek kaygısı, gencin çalışmaçalışma gücünü azaltan ve başarısını düşüren bir başka önemli etkendir. Toplumsal boyutu ağır basan bir sorundan kaynaklanan bu kaygıkaygı, böyle gelen her olumsuzluğun, böyle gitmeyeceğine genç inandırılarak azaltılabiliyor. (9) Öğrenimöğrenim kurumu da başarısızlığa yol açan nedenler üretebiliyor. Sınıfların kalabalıklığı; kitaplık, laboratuvarlaboratuvar, araç gereç yetersizliği; çağını tamamlamış, aktarmacılık ve ezbercilikezbercilik gibi yararsızlığı kanıtlanmış öğrenimöğrenim yöntemlerinin kullanılması; öğretmenöğretmen eksikliği ve yetersizliği, baskıcı disiplindisiplin anlayışı bunların başlıcalarıdır. Öğrencilere başarıbaşarı yolunu en iyi, çocukçocuk ve gençlerle olumlu ilişki içinde olan; öğrencilerinin başarısızlık nedenlerini araştırıp ortadan kaldırmaya uğraşan; öğrencileri için rahat, güvenli, ve her öğrencinin gereksinimi karşılayacak biçimde donatılmış bir çalışmaçalışma ortamı sağlamayı beceren yönetici ve öğretmenler açıyor. (10) Öğrencinin verimli çalışmaçalışmaverimli çalışmaçalışma yollarını bilmemesi, başarısızlığın önemli bir başka nedenidir. Bu eksikliği gidermek için her öğretmenöğretmen, öğrenimöğrenim yılı başında verimli çalışmanın genel kurallarını, kendi derslerine verimli biçimde nasıl çalışılabileceğini öğrencilerle tartışmalı; sonuçta da her öğrenciyi kendine özgü çalışmaçalışma yöntemini geliştirmeye yöneltmelidir. Bunun yanı sıra dersinde incelemeinceleme, araştırmaaraştırma, tartışmatartışma, sorgulama gibi düşünmeyi ve sorunsorun çözmeyi öğreten etkili ve geliştirici yöntemyöntem ve tekniklerin kullanılmasını sağlamalıdır. Öğrencilerinin, uygulamaUygulama düzeyinde bir öğrenmeöğrenme gerçekleştirebilmeleri için gerekenleri yapmalıdır. Öğretmenöğretmen, niçin öğrendiklerini; nasıl çalışacaklarını ve nasıl öğreneceklerini öğrencilerine gerektiği gibi kavratmadan, hiçbir öğrenimöğrenim etkinliğini başlatmamalıdır. Bkz. bilişsel öğrenmeöğrenme; duyuşsal öğrenmeöğrenme; eğitim.